W dniu 10 czerwca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał dwa wyroki dotyczące kredytów frankowych. Jednym z nich jest wyrok w sprawie C 609/19 przeciwko BNP Paribas Personal Finance SA z Francji.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierował sąd pierwszej instancji w Lagny-sur-Marne z Francji. Dotyczył on rozumienia art. 3 i 4 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Spór sądowy dotyczył umowy kredytu hipotecznego denominowanego we frankach szwajcarskich i spłacanego w euro.
Zgodnie z umową kredytu:
- okres kredytowania zostanie wydłużony o pięć lat, a raty przewidziane w EUR będą zaliczane w pierwszej kolejności na poczet odsetek, jeśli zmiana kursu walutowego zwiększy koszt kredytu dla kredytobiorcy;
- gdyby utrzymanie kwoty spłat w EUR nie pozwalało na uregulowanie całości salda rachunku bankowego w pierwotnie określonym pozostałym okresie wydłużonym o pięć lat, kwota rat zostanie wówczas podwyższona.
Kredytobiora stał na stanowisku, iż został wprowadzony w błąd przez BNP Paribas Personal Finance w odniesieniu do charakteru umowy kredytu, ponieważ umowa ta naraziła go na nieograniczone ryzyko kursowe.
Sąd francuski wskazał, że kredytobiorca otrzymał dużą ilość informacji przed zawarciem umowy kredytu, jednak szczególny nacisk położono na stabilność kursu między euro a frankiem szwajcarskim. Natomiast ryzyko kursowe, które wynikało z łącznego zastosowania kilku postanowień umowy kredytu, nie zostało w żaden sposób wspomniane w tej umowie.
TSUE w wyroku z 10 czerwca 2021 r. w sprawie C-609/19 orzekł m.in.:
- Wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy dokonywać w ten sposób, że w ramach umowy kredytu denominowanego w walucie obcej wymóg przejrzystości warunków tej umowy, określających, że płatności w stałych ratach są zaliczane w pierwszej kolejności na poczet odsetek, i przewidujących – w celu spłaty salda rachunku bankowego – wydłużenie okresu obowiązywania tej umowy i zwiększenie kwoty rat miesięcznych, jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca dostarczy konsumentowi wystarczających i dokładnych informacji pozwalających na to, aby przeciętny konsument właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny był w stanie zrozumieć konkretne działanie przedmiotowego mechanizmu finansowego i oszacować w ten sposób w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria konsekwencje ekonomiczne – potencjalnie istotne – takich warunków dla swoich zobowiązań finansowych w całym okresie obowiązywania tej umowy.
- Wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy dokonywać w ten sposób, że warunki umowy kredytu, określające, że płatności dokonywane w stałych ratach są zaliczane w pierwszej kolejności na poczet odsetek, i przewidujące – w celu spłaty salda rachunku bankowego, które może znacznie wzrosnąć w wyniku zmian parytetu między walutą rozliczeniową a walutą płatności – przedłużenie okresu obowiązywania tej umowy i zwiększenie kwoty rat, mogą doprowadzić do znacznej nierównowagi wynikających z tej umowy praw i obowiązków stron na niekorzyść konsumenta, jeśli przedsiębiorca nie mógł racjonalnie oczekiwać, przestrzegając wymogu przejrzystości względem konsumenta, że ten ostatni zaakceptowałby w wyniku indywidualnych negocjacji nieproporcjonalne ryzyko kursowe, jakie wynika z takich warunków.
Dla spełnienia wymogu przejrzystości informacje przekazane przez przedsiębiorcę powinny umożliwić przeciętnemu konsumentowi właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i rozsądnemu zrozumienie:
- że w zależności od zmian kursu wymiany zmiana parytetu pomiędzy walutą rozliczeniową a walutą płatniczą może pociągać za sobą niekorzystne konsekwencje dla jego zobowiązań finansowych, oraz
- zrozumienie rzeczywistego ryzyka, na które narażony jest on w trakcie całego okresu obowiązywania umowy w razie znacznej deprecjacji waluty, w której otrzymuje wynagrodzenie, względem waluty rozliczeniowej.
Właściwie poinformowany konsument zdaje sobie sprawę z tego, że ryzyko kursowe może prowadzić do znaczącej nierównowagi praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta w ramach danej umowy kredytu. Gdyby bank w sposób przejrzysty informował konsumentów o znaczeniu ryzyka kursowego w umowach kredytów indeksowanych i denominowanych, to nie mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsumenci ci przyjęliby takie warunki w drodze indywidualnych negocjacji. Skoro zaś dany konsument zawarł umowę kredytu obarczoną takim ryzykiem, to ani nie został należycie poinformowany o skutkach ryzyka kursowego, ani nie postanowienia umowy nie zostały sformułowane w sposób przejrzysty.
Kredytobiorcy "frankowi" winni zatem pamiętać, że to bank był zobowiązany do przekazania im rzetelnej, pogłębionej informacji o ryzyku finansowym związanym z umową kredytu denominowanego lub indeksowanego kursem franka szwajcarskiego. Skutki braku należytego zrozumienia postanowień umowy kredytu ponosi zatem bank, a nie konsument.