Służebność drogowa jest jednym z rodzajów służebności, czyli ograniczonych praw rzeczowych, które umożliwiają korzystanie z cudzej nieruchomości w określony sposób. W polskim prawie cywilnym służebności są regulowane w Kodeksie cywilnym i stanowią jedno z narzędzi regulowania stosunków między sąsiadującymi nieruchomościami.
Czym jest służebność drogowa?
Służebność drogowa jest szczególnym rodzajem służebności gruntowej. Zazwyczaj ustanawiana jest w sytuacji, gdy nieruchomość nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Służebność ta uprawnia właściciela nieruchomości do przejazdu lub przechodu przez nieruchomość sąsiednią w celu dotarcia do swojej posesji. Może obejmować:
- prawo przechodu – prawo do pieszej komunikacji przez nieruchomość obciążoną,
- prawo przejazdu – prawo do poruszania się pojazdami przez nieruchomość obciążoną,
- prawo przeprowadzenia mediów – służebność drogowa może również obejmować np. prawo przeprowadzenia infrastruktury technicznej, takiej jak linie energetyczne czy rury wodociągowe.
Służebność drogową można ustanowić dobrowolnie poprzez umowę zawartą między właścicielami obu nieruchomości, która zostaje wpisana do księgi wieczystej nieruchomości obciążonej, albo sądowo, jeżeli właściciele nie osiągną porozumienia.
Co zrobić, gdy właściciel gruntu obciążonego utrudnia korzystanie ze służebności drogowej?
Zdarza się, że właściciel nieruchomości obciążonej próbuje ograniczyć lub utrudnić korzystanie z drogi służebnej. Takie działanie stanowi naruszenie uprawnień właściciela nieruchomości władnącej, wobec czego konieczne jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem i umożliwienie właścicielowi swobodnego korzystania z służebności.
Pierwszym krokiem, który warto podjąć, jest próba polubownego załatwienia sprawy i wyjaśnienia sytuacji. Często jednak na tym etapie dochodzi do zaostrzenia konfliktu, w związku z czym konieczne jest podjęcie dalszych kroków o charakterze prawnym.
Wezwanie do zaprzestania naruszeń
Jeżeli rozmowa nie przyniesie rezultatów, można wystosować pisemne wezwanie do zaprzestania utrudnień w korzystaniu ze służebności. Warto przedstawić w nim podstawy prawne oraz wyjaśnić, jakie konkretne działania właściciela nieruchomości obciążonej stanowią przeszkodę w korzystaniu z drogi.
Roszczenie negatoryjne
W przypadku dalszego naruszania prawa służebności, właściciel nieruchomości władnącej może wystąpić do sądu z tzw. roszczeniem negatoryjnym. Jest to roszczenie, które przysługuje właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu w razie zakłócenia jego prawa przez działania osób trzecich. Właściciel nieruchomości władnącej może żądać od właściciela nieruchomości obciążonej, aby zaprzestał działań utrudniających korzystanie ze służebności drogowej. Roszczenie negatoryjne może obejmować także żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem, co oznacza, że właściciel nieruchomości obciążonej może być zobowiązany przez sąd do usunięcia przeszkód, które uniemożliwiają swobodne korzystanie z drogi służebnej.
Służebność drogowa jest podstawowym rozwiązaniem prawnym, pozwalającym na zapewnienie nieruchomości połączenia z drogą publiczną, jeśli nieruchomość jest takiego dostępu pozbawiona. W sytuacji, gdy właściciel nieruchomości obciążonej utrudnia korzystanie z drogi, istnieje możliwość podjęcia kroków prawnych, w tym wystąpienia z roszczeniem negatoryjnym do sądu. Dzięki temu właściciel nieruchomości władnącej może skutecznie zabezpieczyć swoje prawo do korzystania ze służebności i zapewnić sobie swobodny dostęp do swojej posesji.
Autorka: Renata Kamińska